خالد بن معدان کلاعیخالد بن مَعْدان کَلاعی، ابوعبداللّه، راوی و تابعی اهل شام می‌باشد. فهرست مندرجات۲ - قبیله خالد ۳ - شخصیت خالد ۴ - مشایخ خالد ۵ - راویان روایت خالد ۶ - خالد در منابع شیعی ۷ - خالد از طبقه سوم تابعان ۸ - اعتراض خالد به یزید ۹ - شرکت خالد جنگهای روم شرقی ۱۰ - وفات خالد ۱۱ - ثقه بودن خالد در منابع اهل سنّت ۱۲ - فقیه بودن خالد ۱۳ - تالیفات خالد ۱۴ - فهرست منابع ۱۵ - پانویس ۱۶ - منابع ۱ - زندگی خالددرباره زندگی وی اطلاعات چندانی در دست نیست. ۲ - قبیله خالدوی از قبیله کَلاع بود که اغلب در حِمْص اقامت داشتند. [۱]
سمعانی، الانساب، ج۵، ص۱۱۸.
۳ - شخصیت خالداو از جمله زاهدان و عابدان روزگار خویش به شمار می‌رفت و در کثرت عبادت و تقوا زبانزد همگان بود [۲]
احمدبن عبداللّه ابونعیم اصفهانی، حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء، ج۵، ص۲۱۰، چاپ محمدامین خانجی، بیروت ۱۳۸۷/۱۹۶۷.
خالد، به گفته خودش، هفتاد تن از صحابه پیامبر را درک کرده است. [۳]
یوسف بن عبدالرحمان مِزّی، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، ج۸، ص۱۷۰، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲.
۴ - مشایخ خالداو از کسانی چون ثوبان غلام پیامبر، عبدال لّه‌بن حُنَیْن، یزیدبن خمیر یَزَنی و کسان دیگری روایت نقل کرده است. ۵ - راویان روایت خالدو از او کسانی چون ابراهیم بن ابی عَبْله مَقدسی، اَحْوَص بن حکیم بن عُمَیْر بن اسود، صفوان بن عمرو حدیث نقل کرده‌اند. [۴]
یوسف بن عبدالرحمان مِزّی، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، ج۸، ص۱۶۸ـ۱۶۹، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲.
۶ - خالد در منابع شیعیدر منابع امامی، عمده روایات نقل شده از او، به روایت ثَوربن یزید است که عموم این روایات درباره فضائل علی علیهالسلام است. [۶]
علی‌بن محمد خزاز رازی، کفایة الاثر فیالنصعلی الائمة الاثنی عشر، ج۱، ص۱۱۱۱۱۲، چاپ عبداللطیف حسینی کوهکمری خوئی، قم ۱۴۰۱.
۷ - خالد از طبقه سوم تابعانابن سعد وی را جزو طبقه سوم تابعان اهل شام نام برده است. ۸ - اعتراض خالد به یزیدابن شهرآشوب ، ضمن نقل اشعاری از خالد، به اعتراض وی به یزید در به شهادت رساندن امام حسین علیهالسلام در کربلا اشاره کرده است، هرچند وی ریاست شرطه را در زمان یزید برعهده داشته است. ۹ - شرکت خالد جنگهای روم شرقیخالد در جنگهای منطقه روم شرقی نیز حضور مؤثری داشت [۱۰]
یوسف بن عبدالرحمان مِزّی، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، ج۸، ص۱۷۰، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲.
طبری از حضور او در حمله به قسطنطنیه در سال ۹۸ سخن گفته است.
۱۰ - وفات خالدبه نوشته سمعانی [۱۲]
سمعانی، الانساب، ج۵، ص۱۱۸.
خالدبن معدان، که از حاکم حمص، به دلیل پوشیدن لباس حریر، ناخرسند بود، به طرسوس رفت و در همانجا درگذشت.
۱۱ - ثقه بودن خالد در منابع اهل سنّتمنابع رجالی اهل سنت، مانند عِجلی [۱۳]
احمدبن عبداللّه عجلی، معرفةالثقات، چاپ عبدالعلیم عبدالعظیم بستوی، مدینه ۱۴۰۵/۱۹۸۵.
و نسائی [۱۴]
یوسف بن عبدالرحمان مِزّی، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، ج۸، ص۱۶۹، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲.
، او را ثقه دانسته‌اند و حاکم نیشابوری [۱۵]
محمدبن عبداللّه حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۲، ص۶۰۰، چاپ یوسف عبدالرحمان مرعشلی، بیروت ۱۴۰۶.
اِسناد او به صحابه را صحیح شمرده است؛ با این حال، از او، به دلیل تدلیس و ارسال در نقل حدیث، خرده گرفته‌اند [۱۶]
محمدبن احمد ذهبی، کتاب تذکرةالحفاظ، ج۱، ص۹۳ـ۹۴، حیدرآباد، دکن ۱۳۸۸ـ۱۳۹۰/ ۱۹۶۸ـ ۱۹۷۰.
[۱۷]
محمدبن احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۴، ص۵۳۷، چاپ شعیب ارنوؤط و دیگران، بیروت ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ ۱۹۸۸.
خالد به دانش اندوزی توجه فراوانی داشت، بزرگان معاصرش، وی را ستوده‌اند.
۱۲ - فقیه بودن خالدوی یکی از مراجع فقهی زمان خود بوده و برای حل اختلافات فقهی نزد او می‌رفته‌اند. [۱۸]
یوسف بن عبدالرحمان مِزّی، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، ج۸، ص۱۷۰، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲.
۱۳ - تالیفات خالدبه او کتابی حاوی شماری حدیث نسبت داده شده است [۱۹]
یوسف بن عبدالرحمان مِزّی، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، ج۸، ص۱۷۰، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲.
[۲۰]
محمدبن احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۴، ص۵۳۸، چاپ شعیب ارنوؤط و دیگران، بیروت ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ ۱۹۸۸.
وی احتمالا تألیفات دیگری نیز داشته، ولی از آنها اطلاعی در دست نیست.
۱۴ - فهرست منابع• ابن بابویه، کتاب الخصال، چاپ علی‌اکبر غفاری، قم ۱۳۶۲ش. • ابن سعد، طبقات الکبری، (بیروت). • ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، نجف ۱۹۵۶. • ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/ ۱۹۹۵ـ۲۰۰۱. • احمدبن عبداللّه ابونعیم اصفهانی، حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء، چاپ محمدامین خانجی، بیروت ۱۳۸۷/۱۹۶۷. • علی احمدی میانجی، مکاتیب الرسول (صلی اللّه علیه وآله وسلم)، تهران ۱۴۱۹. • محمدبن عبداللّه حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، چاپ یوسف عبدالرحمان مرعشلی، بیروت ۱۴۰۶. • علی‌بن محمد خزاز رازی، کفایة الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر، چاپ عبداللطیف حسینی کوهکمری خوئی، قم ۱۴۰۱. • محمدبن احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، چاپ شعیب ارنوؤط و دیگران، بیروت ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ ۱۹۸۸. • محمدبن احمد ذهبی، کتاب تذکرةالحفاظ، حیدرآباد، دکن ۱۳۸۸ـ۱۳۹۰/ ۱۹۶۸ـ ۱۹۷۰. • سمعانی، الانساب. • طبری، تاریخ (بیروت). •احمدبن عبداللّه عجلی، معرفةالثقات، چاپ عبدالعلیم عبدالعظیم بستوی، مدینه ۱۴۰۵/۱۹۸۵. • یوسف بن عبدالرحمان مِزّی، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲. ۱۵ - پانویس
۱۶ - منابعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «شماره۶۷۷۵». |